Het menselijk lichaam lijkt veel op een ingewikkelde machine, die zich over tienduizenden jaren heeft ontwikkeld. Het is in constante staat van evolutie en aanpassing. Dit leidt tot steeds meer complexe functies en een verfijning van wat het lichaam kan. Tegelijkertijd vergroot dit ook het aantal aandoeningen waaraan men kan lijden. Hoe complexer de machine, hoe meer onderhoud hij behoeft. Het onderhoud van de weinig gebruikte onderdelen en functies behoeven continue aandacht doordat ze aan slijtage onderhevig zijn. We leven bovendien in het tijdperk van computers, technologie en robots. Ons werk wordt daardoor vooral zittend doorgebracht en gaat gepaard met een flinke dosis stress.  Minder oog voor onze gezondheid en de nodige lichaamsbeweging leiden ertoe dat verschillende degeneratieve ziektes, zoals osteoartritis, steeds vaker beginnen voor te komen bij mensen tussen de dertig en de veertig. Onder degeneratieve ziektes verstaat men aandoeningen die onomkeerbare schade aan cellen en weefsels toebrengen.

Osteoartritis omvat een aantal afwijkingen die betrekking hebben op het bewegingsapparaat. Hieronder valt achteruitgang van de gewrichten, met inbegrip van het articulerend kraakbeen en subchondraal bot. Onder de symptomen vallen vaak gewrichtspijn, overgevoeligheid, stijfheid, het ‘op slot’ zitten van de gewrichten en soms vochtophoping. Er is een verscheidenheid aan oorzaken en factoren dat het verlies aan kraakbeen in gang zet: erfelijkheid, ontwikkeling, metabolisme en bewegingsmechanisme. Wanneer het botoppervlak minder goed beschermd wordt door het kraakbeen wordt het bot direct blootgesteld aan wrijvingskrachten en raakt het beschadigd. De pijn die hierdoor ervaren wordt, zorgt ervoor dat mensen minder aan lichaamsbeweging gaan doen. Het gevolg is dat de lokale spiermassa afneemt en de ligamenten (het bindweefselband) verslappen.

Volgens de ayurveda is osteoartritis te verklaren als zijnde Sandhigata Vata. Volgens de ayurvedische ziekteleer bestaan er twee types: het eerste type is het zogenoemde obstructieve type en het andere het degeneratieve type. Het obstructieve type wordt in verband gebracht met een verkeerde levensstijl, aandoeningen aan de lichaamsverbranding (metabolische aandoeningen), en de bijverschijnselen van andere ziektes. Het degeneratieve type wordt in verband gebracht met ouderdom, degeneratieve ziekten en de overmatig afscheiding van lichaamsweefsel.

De oorzaak (etiologie) van osteoartritis

Degeneratieve osteoartritis komt vaak voor bij mensen van boven de vijftig. Wanneer de Vata Dosha met het ouder worden toeneemt, veroorzaakt het tegelijkertijd de afbraak van het kraakbeen, de gewrichtskapselen, de botten, en leidt het tot een slechtere smering van de gewrichten. Een goede vraag die u uzelf misschien al gesteld had, is de volgende: Aangezien niemand ontkomt aan ouderdom, waarom hebben alle volwassenen dan niet allemaal evenveel last van deze aandoening? De ayurveda zegt hierover dat de hoeveelheid bot en Vata Dosha in omgekeerd evenredige mate aanwezig zijn. Anders gezegd: als er van het een meer is, is er van het andere minder en vice versa. Een goede balans van de twee is belangrijk voor de gezondheid van zowel botten als gewrichten. Op hogere leeftijd is het normaal dat de Vata Dosha dominanter wordt. Het droogt de smerende lichaamsvloeistoffen uit en zorgt voor een achteruitgang van het gewrichtskraakbeen. Dat laatste veroorzaakt wrijving, ontsteking en pijn in de gewrichten. Hoewel de Vata Dosha al snel geïrriteerd raakt bij mensen van oudere leeftijd, zorgen een goed dieet, lichaamsbeweging en een gezonde leefstijl tot een betere conditie van de gewrichten. Daarentegen krijgen volwassenen die lichamelijk inactief zijn, of diegenen die hun lichaam overmatig inspannen, slecht voeden, veel stress hebben of langdurig onvoldoende lichaamsbeweging krijgen, eerder te maken met osteoartritis op latere leeftijd. Ook lichamelijk letsel, botbreuken, ontwrichtingen, infecties van het gewricht, zelfs op jongere leeftijd, vergroten later het risico op osteoartritis.

Het obstructieve  type osteoartritis wordt veroorzaakt door obstructies (opstoppingen) in de lichaamskanalen, wat leidt tot aantasting van de Vata Dosha. Deze variant van osteoartritis komt ook voor onder kinderen en jongvolwassenen. De oorzaken hiervan liggen vaak bij andere ziektes, zoals ankyloserende spondylitis, rheumatoïde artritis of metabolische ziektes als diabetes, jicht, obesitas, de ziekte van Perthes, de ziekte van Wilson of aangeboren problemen. Indien ze van chronische aard worden, ontstaat er osteoartritis. Dergelijke nieuwe ziektes komen tegenwoordig vaak voor. De medische oorzaak erachter verschilt per persoon en is mogelijk te verklaren aan de hand van de op het individu gerichte aanpak van Ayurveda. Ayurveda schrijft een behandeling voor op basis van het individu en bestrijdt op deze wijze de onderliggende oorzaken van de klachten, met als gevolg een langdurig positief resultaat voor de gezondheid.

De oorzaken die in de Ayurveda genoemd worden, behoren specifiek tot een bepaald type artritis. Bovendien zijn ze afhankelijk van het type klimaat waarin men leeft, de leefstijl, het dieet, dagelijkse schommelingen in de gesteldheid, de leeftijd en algemene gezondheid van de persoon. Vaak is het lastig om een duidelijke diagnose te stellen of de osteoartritis volledig behoort tot het obstructieve of juist het degeneratieve type. De symptomen van het obstructieve type osteoartritis verergeren na constipatie (verstopping), veel eten, bewolkt weer, in een koud en vochtig klimaat leven, oliemassage, stoom en vochtvorming. Dit type aandoening is vaak diepgeworteld, zeldzaam en vormt vaak een uitdaging voor artsen. De juiste manier van behandeling is door zorg te verlenen die gericht is op de persoon (het individu), in combinatie met de holistische benadering van de Ayurveda. Deze behandelingswijze behoeft tijd en geduld.
Het niet-verstopte, puur degeneratieve type osteoartritis kan verlicht worden met oliemassage, stoombaden en (damp)warmtebehandelingen. Vandaar dat de diagnose van dit type osteoartritis een wezenlijk onderdeel vormt van de ayurvedische behandeling van osteoartritis.

De behandeling van osteoartritis

De beste manier om osteoartritis te behandelen is door het vermijden van factoren die de symptomen uitlokken en door het behandelen van de oorzaak die eraan ten grondslag ligt. Een uitgebreid consult, onderzoek en behandeling onder toezicht van een ayurvedisch arts zijn hiervoor gewenst. Het op eigen initiatief behandelen van uw symptomen wordt afgeraden.

De onderliggende oorzaken van andere vormen van artritis worden vaak genegeerd en afgedaan als hebbende een onbekende oorzaak (idiopathisch). Dit leidt echter nergens toe. De patiënt wordt vervolgens namelijk vaak behandeld op basis van slechts een biochemische analyse van het bloed. Kortom, het punt is dat de achterliggende oorzaak van de veranderingen in de biochemische kenmerken niet tot in detail wordt onderzocht. Dit leidt tot complicaties, het voortduren van de klachten, verslechtering en een negatieve prognose van de ziekte.

Een gezond leefpatroon en dieet

Per definitie is iemand gezond wanneer hij lekker in zijn vel zit en wanneer het lichaam, de geest, de zintuigen en het denkvermogen optimaal functioneren. Het genot dat we beleven aan een levensstijl waarbij we ons lichaam onvoldoende respecteren, is van tijdelijke aard en leidt tot permanente schade aan ons lichaam. Het bezorgt ons kort gezegd op de lange termijn geen goede gezondheid. Een goed leefpatroon en dieet zorgen samen voor een gezond en lang leven met minder kans op ziektes. Een gezond leven bevat daarnaast eventueel verder ook een actieve leefstijl, gezonde geest, creativiteit, het bewegen van onze botten en gewrichten ter voorkoming van stress, yoga, aerobics (of zelfs freestyle dansen op uw favoriete liedjes), joggen en wandelen. Al het bovenstaande wordt aangeraden ten behoeve van een gezond en vitaal leven. Een zekere mate van belasting van de gewrichten en botten is overigens heel gewenst om ze gezond te houden. Lichaamsbeweging versterkt ten slotte ook het bewegingsapparaat, verstevigt de botten, zorgt voor elasticiteit van de de ligamenten, en verbetert het kraakbeen en de smering van de gewrichten.

Senioren kunnen voedsel dat de Vata irriteert het beste vermijden. Denk hierbij aan rauwe groenten, wafels, spruitjes en voedsel dat flatulentie (winderigheid) en een opgeblazen gevoel  veroorzaakt. Constipatie en een onregelmatige stoelgang dienen ook vermeden te worden. Een optimale hoeveelheid goede vetten dient in het eetpatroon opgenomen te worden ter kalmering van de Vata. Een uitzondering hierop vormen mensen die lijden aan hyperlipidemie (abnormaal hoog vetgehalte van het bloed) of hypercholesterolemie (abnormaal hoog cholesterolgehalte van het bloed).

Geklaarde boter, sesamolie en olijfolie zijn hiervoor heel geschikt. Een overleg met uw ayurveda-arts alvorens u een wijziging maakt in uw dieet, is zeer aan te raden. Soep, rijst, tarwe, haver en linzen zijn prima geschikt voor het dieet. Licht, halfvast, gemakkelijk verteerbaar voedsel wordt eveneens aangeraden.

Mensen die lijden aan obesitas of osteoartritis kunnen het beste zowel te zwaar als te licht voedsel vermijden. U wordt aangeraden om samen met uw ayurveda-arts een dieetplan voor uzelf op te stellen op basis van uw gestel en de conditie van uw Dosha.

Daarnaast doet u er altijd goed aan om voor gewicht te verliezen, aangezien dit artritische gewrichten, in het bijzonder artritische knieën, aanzienlijk ontlast. Onthoud hierbij dat uw doel om gewicht te verliezen er niet toe mag leiden dat de gewrichten droog en grof worden. Er mag geen beschadiging optreden.

Supplementen en kruiden

De introductie van de pijnstiller (NSAID’s) werd toentertijd gezien als een zegen voor de mens. Maar onverstandig gebruik heeft patiënten op het verkeerde been gezet: men verliest de daadwerkelijke oorzaak van de klachten uit het oog. (Dit staat nog los van het feit dat het averechtse reacties bij het lichaam oproept en het voor falen van organen kan zorgen.) Het slikken van een pil doet u de pijn voor een paar uur vergeten. Dat klinkt mooi en het is daarom voor veel mensen een aanlokkelijk alternatief voor regelmatig sporten, een gezond dieet en het aanpassen van de leefstijl. En dan zijn er steroïden die hoewel ze directe verlichting van de pijn geven, inmiddels al een tijdlang berucht zijn vanwege de negatieve gevolgen die ze hebben op het immuunsysteem en de gezondheid van mensen.

Neem osteoartritis serieus en investeer tijd en geduld in het verbeteren van uw gezondheid. Ayurveda biedt een veilige, efficiënte en holistische manier om osteoartritis te behandelen. Er bestaat een breed en gevarieerd aanbod van ayurvedische supplementen, kruiden, ontgiftigingskuren en verjongingstherapieën waarmee uw klachten te behandelen zijn. Maak voor een adviesgesprek een afspraak bij een gekwalificeerd ayurveda-arts en bespreek de specifieke behoeften van uw behandeling.

                                                                   Dr. Pranit Ambulkar

Praktiserend Arts, dr. (Ayurveda)

 

                                                                 G.K.Khurana  G.A.M.S.